کد مطلب:3225 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:11

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

دعايم مستجاب نمي شود و در مواردي برعكس مي شود، مثلاً درس هايم را مي خوانم و از خدا كمك مي خواهم، ولي در جلسه امتحان همه چيز يادم مي رود. آيا مستجاب نشدن دعاها نشان دهندة بي توجهي و قهر خدا نيست؟

دعا جزء امور حقيقي و تأثير گذار بر نظام تكوين است. اين مطلب از آيات و روايات معصومان استفاده مي شود.

يكي از تصورات نادرست كه بيشتر مردم دچار آن هستند، اعتقاد به تأثير گذاري بي حد و مرز دعا است، چون شينده اند خداوند به دعا كردن فرمان داده و اجابت آن را تضمين كرده است، پس هر دعايي را در هر موضوعي اجابت مي كند؛ از اين رو اگر دعا مستجاب نشود، به پيشگاه حق شِكْوه مي برند، حال آن كه دعا داراي مرزهاي مشخصي است كه عبارتند از:

1ـ هماهنگي با سنت هاي الهي: منظور از سنت هاي الهي، حكمت خداوند است. خدا با اجابت دعايي، حكمت خود را نقض نمي كند. اميرالمؤمنين(ع) مي گويد: در دعا گفتم، خدايا، مرا به هيچ يك از بندگانت نيازمند مساز! پيامبر(ص) فرمود: اي علي، چنين مگو، زيرا هيچ كس نيست كه نيازمند مردم نباشد. بگو: خداوندا، مرا به بندگان بدت نيازمند مساز.(1)

يكي از سنت و حكمت هاي الهي اين است كه براي هر چيزي در جهان علتي معيّن كرده است كه بر اساس آن، اراده خداوند نيز تحقق مي يابد. مثلاً اين كه خداوند سرنوشت هيچ ملتي را تغيير نمي دهد، مگر آن كه خود بخواهند و نيز به هر كسي به اندازه سعي و تلاش داده مي شود.

2ـ مشروعيت: اگر دعايي، خواسته اي غير مشروع باشد، خداوند آن را اجابت نخواهد كرد.

3ـ برخورداري از اصل مصلحت: متأسفانه انسان در دست يابي به باطن امور محدوديت دارد و چه بسا از راه يابي به حقايق ناتوان است.

خيلي چيزها را خوب مي داند، ولي در واقع بد است و بر عكس. اگر مصلحت دعا كننده عدم اجابت باشد، دعا مستجاب نمي شود و اگر مصلحت در تأخير باشد، به تأخير مي افتد. امام علي(ع) مي فرمايد: بسا ممكن است خدا اجابت دعا را به تأخير اندازد تا پاداش فزون تري بهرة درخواست كننده شود و عطاي شخص اميدوار كامل تر گردد و چه بسا ممكن است به جاي آن خير در دنيا يا آخرت به تو ببخشند.(2)

نكتة ديگر آن است كه دعا نبايد جانشين عمل گردد. بيمار براي سلامتي خود بايد از دارو استفاده كند و يا محصل براي موفقيت در درس بايد درس بخواند. دانش آموزي كه درس نخوانده و يا شرايط جسمي يا روحي مناسب ندارد، هر چند دعا كند، دعايش مستجاب نمي شود. عدم موفقيت در درس عوامل مختلفي مي تواند داشته باشد و نبايد آن را نتيجة عدم استجابت دعا دانست.

خداوند همواره خير بندگانش را مي خواهد و با كسي قهر نيست. اين توهم كه براي شما پيش آمده، از وسوسة شيطان است تا شما را نسبت به دعا بدبين كند.

دعا در هر حال مستجاب مي شود اما شيوة استجابت متفاوت است. امام علي(ع) مي فرمايد: دعا كننده به يكي از سه نتيجه مي رسد: يا گناهي كه بخشيده شده يا خيري كه پيش افتاده و يا شري كه به تأخير افتاده است.(3) حتي با صرف نظر از نتايج آن، دعا و ارتباط با خداوند ارزشمند است.

خدايي كه مردم را به دعا خوانده، دليلي ندارد كه پاسخ آن را ندهد، پس اگر مشكلي هست، به خود ما بر مي گردد: گر گدا كاهل بود، تقصير صاحبخانه چيست؟! اگر گاه بر آورده نمي شود، به مصلحت ما نيست. در هر صورت نبايد به خدا بدبين باشيم، چون يكي از گناهان سوء ظن به خدا است.

نكتة ديگر آن است كه در مواردي خدا استجابت دعا را به تأخير مي اندازد، چون ادامه دعا را از انسان مي خواهد.

در روايتي امام صادق(ع) مي فرمايد: وقتي كه مؤمني دعا مي كند، خداي متعال به ملائكه مي فرمايد: دعايش را مستجاب نمودم، ولي آن را نگه داريد و عطا نكنيد كه دوست دارم صداي بندة مؤمنم را بشنوم اما نسبت به شخصي كه دلش آلوده به نفاق است و خدا دوست ندارد صدايش را بشنود مي فرمايد: زود حاجتش را بدهيد.(4)

پس تأخير اجابت دعا نشان كم لطفي و كم محبتي خدا نيست، بلكه گاهي بر عكس هر چه بيشتر تأخير شود، دليل بر بيشتر دوست داشتن خدا است.

داستاني را مولوي نقل مي كند: مردي بود كه هميشه دعا مي كرد. شيطان او را وسوسه كرد كه: چرا دعا ميكني، در حالي كه دعايت مستجاب نمي شود؟ او دعا را ترك كرد، در عالم رؤيا به او گفتند: چرا مناجات را ترك كردي؟ گفت: چون لبيك نمي شنوم. منادي به او گفت. منادي به او گفت: دعا كردن تو، پاسخ و اجابت است.

گفـت همـان الله تـو لبيـك مـاسـت آن نياز و سوز و دردت پيك ماست(5)

پي نوشت ها:

1. بحارالانوار، ج 93، ص 325.

2. نهج البلاغه، نامة 31.

3. ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج 20، ص 276.

4. كافي، ج 2، ص 489.

5. استاد مطهري، انسان كامل، ص 63.